شرح کشف المراد (کتاب)شرح کشف المراد اثر علی محمدی، اندیشمندی فاضل، محققی پرکار و توانمند، مدرس و استادی سخت کوش از حوزه علمیه مقدس قم که شرحی بر شرح کتاب تجریدالاعتقاد و با موضوع عقیده و کلام به زبان فارسی میباشد. ۱ - معرفی اجمالیتجرید الاعتقاد که به زبان عربی است، متعلق به حکیم و ریاضیدان و متکلم بزرگ شیعی جناب خواجه نصیرالدین طوسی رحمةاللهعلیه میباشد که در آن اساس مباحث کلامی با عباراتی کوتاه و در عین حال محکم و فنی مطرح گردیده و در طول تاریخ پس از تدوین خود، از سوی علمای بزرگ شیعه و سنی به زبان عربی و فارسی مورد شرح و تعلیق قرار گرفته است. علامه قوشجی درباره شرح کشف المراد میگوید: اگر کشف المراد نبود فهم تجرید الاعتقاد میسر نمیگشت. [۱]
شرح کشف المراد،علی محمدی،ص۵.
از جمله شروح کتاب تجرید الاعتقاد کتاب کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد توسط جناب علامه حلی (۶۴۸ ق تا ۷۲۶ ق) به زبان عربی شرح گردیده و در برههای از زمان به عنوان متن درسی طلاب علوم دینی بوده است که امروز دو کتاب بدایه و نهایة الحکمه جایگزین آن شده است. ۲ - انگیزه تالیفنویسنده کتاب حاضر- طبق ادعای خویش در مقدمه کتاب- پس از چند دوره تدریس کشف المراد و وجود قالبهای علمی و شیوه منطق ارسطوئی و تشخیص صعوبت آن برای مبتدیان، اقدام به تدوین این کتاب نموده تا طبق ادعای خود با عباراتی که نه خیلی اصطلاحی و علمی و نه خیلی عامیانه به حل معضلات و مشکلات متن بپردازد. ۳ - گزارش محتواکتاب با مقدمهای کوتاه از نویسنده، با عنوان «پیشگفتار» که در آن به شکل بسیار مختصر به معرفی کتاب و انگیزه نگارش آن پرداخته و در ادامه با بحثهای مقدماتی در شش «مطلب» ادامه یافته که توضیحاتی عمومی اما ارزشمند پیرامون مباحث کلامی و معارف الهی به ترتیب زیر ارائه مینماید: ۳.۱ - محتوای مطالبمطلب اول: مطالبی در بایستههای ضروری جهت آشنائی با معارف الهی. مطلب دوم: تقسیماتی در تعالیم اسلام همچون اعتقادیات ، اخلاقیات و احکام . مطلب سوم: هدف از خلقت. مطلب چهارم: ضرورت شناخت اصول دین . مطلب پنجم: شناخت تقلیدی؟ یا استدلالی؟ مطلب ششم: فوائد شناخت اصول دین. کتاب پس از عبور از بحثهای مقدماتی وارد مباحث اصلی شده و مسائل اعتقادی را در چند مبحث: خداشناسی ،پیامبر شناسی ،امام شناسی ،معاد شناسی که هر یک از این عناوین کلی، با چند عنوان ریزتر مورد شرح قرار گرفته است. ۴ - ویژگی کتاببا مروری سریع در این کتاب میتوان به چند شاخصه و ویژگی مهم در این کتاب پی برد: ۱- این شرح با مورد نظر قرار دادن متن اصلی کتاب کشف المراد، کمتر خود را در قید و بند واژگان کتاب متن قرار داده و با برداشتی آزاد به بیان محتوایی مطالب پرداخته و کمتر به چشم میخورد که از تعابیر و جملات متن، ردپایی موجود باشد. ۲- از ویژگیهای این کتاب نثر ساده و روان و قابل فهم آن برای دانش پژوهان خصوصا مبتدیان که مخاطبان اصلی این کتاب هستند که این میتواند بهترین عامل در فهم مطلب محسوب گردد. ۳- از ویژگیهای دیگر این کتاب اختصار فوق العاده آن است که دانش پژوه را در فرصتی کوتاه با دورهای جامع از معارف کلامی آشنا میسازد. ۴- در این کتاب سعی شده تا برخلاف برخی کتابهای کلامی که غالبا از عباراتی مشکل و پیچیده به شرح مطالب میپردازند از عباراتی همه فهم استفاده گردد. ۵- ویژگی دیگری که باید درباره این اثر مد نظر داشت این نکته است که شارح به سبب رعایت سطح مخاطب- که دانش پژوهان مبتدی علم کلام هستند- فقط به شرح و توضیح متن کشف المراد بسنده نموده و از بیان نظرات متعددی که خارج از متن اصلی کتاب است اجتناب کرده و مطلب را به همان نظری که صاحب کشف المراد در بیان مطلب داشته تنها گذارده تا از سردرگمی و حیرت خواننده جلوگیری نماید. ۴.۱ - استقبال از کتاببه سبب همین ویژگیها، این کتاب، از همان ابتدای تالیف با اقبال عمومی طلاب و دانشجویان حوزه و دانشگاه مواجه گشته و با وجود شروح و حواشی متعددی که به زبان فارسی و عربی برای شرح کشف المراد وجود دارد این کتاب از توجه بیشتری برخوردار بوده است. قضاوتهای برخی از طلاب و دانشجویان درباره این کتاب نشان میدهد که نویسنده در اقدام خود تا حد زیادی موفق بوده و در مجموع، این کتاب برای اطلاع و آگاهی دانش پژوهان مبتدی موفق و برای آنها میتواند سودمند و کارگشا باشد. ۵ - پایان کتابنویسنده، پایان نوشتار خود را مصادف با پایان رمضان المبارک سال ۱۴۱۰ ق دانسته و در آخر، اشعاری را در وصف مقام شامخ شاه ولایت ، امیر مؤمنان علی ابن ابی طالب علیهالسّلام که از طبع شعری نویسنده نشات گرفته، حسن ختام قرار داده و با چهار تشبیه زیبا که میتواند در ایجاد جدیت و کوشش هرچه بیشتر برای طالبان علم مفید باشد کتاب خود را خاتمه بخشیده است. ۶ - نسخه شناسیاین کتاب به کوشش انتشارات دارالفکر، قم ، در ۶۲۷ صفحه در قطع وزیری در یک جلد و نسخه حاضر نیز چاپ چهارم در سال ۱۳۷۸ ش منتشر شده است. ۷ - پانویس
۸ - منبعنرم افزار خواجه نصیرالدین طوسی،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |